نەخۆشیا تایا خوینبەربوونێ:
نەخۆشیەکا ڤایرۆسییە، تایبەتە ب گیانەوەران ڤە، بەلێ بۆ مرۆڤان ژی دهێتە ڤەگوهاستن.

نیشانێن نەخۆشیێ:
١- تایەکا بلند.
٢- لەش و سەر ئێشانەکا دژوار.
٣- خوینبەربوون.

ڕێکێن ڤەگوهاستنا نەخۆشیێ:
سێ ڕێکێن سەرەکی یێن ڤەگوهاستنێ هەنە، ئەوژی:
١- ڕێکا پێڤەدانا کڕنیان.
٢- سەرەدەریکرن لگەل گیانەوەرێن هەلگرێن ڤایرۆسی.
٣- سەرەدەریکرن لگەل کەسانێن هەلگرێن نەخۆشیێ.

هەتا کو ئەڤ نەخۆشیە دهێتە ڤەگوهاستن بۆ مرۆڤان، پێدڤیە شلەمەنیێن دناڤ لەشێ مرۆڤی دا، ئەوێن هەلگرێن ڤایرۆسا چ ب ڕێکا چاڤان یان ژی برینان ڤی ڤایرۆسی وەرگرن و بیننە دناڤ لەشی دا.
پشتی ئەڤ ڤایرۆسە دچیتە دناڤ لەشێ مرۆڤی دا، چاردە ڕۆژان دمینیت و خۆ بهێز دکەت و پاشان هەرسێک  نیشانێن سەرەکی یێن نەخۆشیێ پەیدادبن.

چارەسەریا نەخۆشیێ:
هەتا نوکە چ چارەسەریەکا وەسا نینە، کۆ ڤی ڤایرۆسی بنبڕ بکەت و نەهێلیت، بەلێ ئەو چارەسەریێن دهێنە دان ب نەخۆشان ب تنێ بۆ هندێ یە ڤایرۆسی لاواز بکەن و بەرگریا مرۆڤی بهێز بکەن، بەلکو بەرگریا مرۆڤی بشێت ڤایرۆسی کونترول بکەت.
ڕێژا گیان ژدەستدانێ ب گشتی ب ئەڤی ڤایرۆسی (١٠ - ٤٠%)یە، بەلێ ل عێراقێ هەتا نوکە ژ (٢٠%) نەبوورییە.

خۆپاراستن ژ نەخۆشیێ:
خۆپاراستن ژ ئەڤێ نەخۆشیێ دو ئاستن، ئەوژی:
١- ئاستێ حکومی: ئەرکێ حکومەتێ یە، کڕنیان ژناڤ ببەت
٢- ئاستێ تاکەکەسی: پێدڤیە مرۆڤ خۆ بپارێزیت و سەرەدەریێ لگەل گیانەوەر و مرۆڤێن هەلگرێن ڤایرۆسی نەکەت.